เลขาธิการ ส.ป.ก. รุดตรวจพื้นที่ดอยแม่สลอง พร้อมประชุมเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ทุกฝ่าย แก้ปัญหาการบุกรุกก่อสร้างโรงแรม ร้านอาหาร เร่งหาข้อสรุปสถานะของพื้นที่ที่ยังทับซ้อนเพื่อให้แต่ละหน่วยงานใช้กฎหมายดำเนินการตามอำนาจหน้าที่ คาดกันคืนพื้นที่บางส่วนที่มีความลาดชันสูง ทำการเกษตรไม่ได้คืนกรมป่าไม้
นายวิณะโรจน์ ทรัพย์ส่งสุข เลขาธิการสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) เปิดเผยว่า เดินทางไปตรวจสภาพพื้นที่ดอยแม่สลอง อ. แม่ฟ้าหลวงและอ. แม่จัน จ. เชียงรายตามการมอบหมายของร.อ. ธรรมนัส พรหมเผ่า รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรที่ย้ำให้แก้ไขการบุกรุกที่ส.ป.ก. ทั่วประเทศ
อย่างไรก็ตาม จากนี้ไปปัญหาทุกอย่างจะต้องหยิบยกขึ้นมาดำเนินการให้เกิดความกระจ่างต่อสังคมโดยด่วนที่สุด ทั้งนี้ได้ให้นายมณู วงศ์สุนทร ปฏิรูปที่ดินจังหวัดเชียงรายเชิญปลัดจังหวัด เจ้าพนักงานสำนักป่าไม้ที่ 2 เชียงราย และสำนักอนุรักษ์ที่ 15 สรุปปัญหาร่วมกันเพื่อหาแนวทางจัดการพื้นที่อย่างเหมาะสมและถูกต้องตามกฎหมาย เนื่องจากที่ผ่านมาคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัดที่มีผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นประธานไม่สามารถแก้ไขได้ทำให้ปัญหาเรื้อรังมานาน
สำหรับพื้นที่ดอยแม่สลองอยู่ในเขตปฏิรูปที่ดินโครงการป่าน้ำแม่คำ ป่าน้ำแม่สลอง และป่าน้ำแม่จันฝั่งซ้ายโซนอี มีพระราชกฤษฎีกากำหนดให้เป็นเขตปฏิรูปที่ดินเมื่อวันที่ 12 ธันวาคม 2537 เนื้อที่ 80,825 ไร่ ก่อนหน้านี้กองบัญชาการกองทัพไทย ขอใช้พื้นที่บริเวณดังกล่าวจากกรมป่าไม้ เมื่อวันที่ 25 มกราคม 2516 เนื้อที่ 90 ตารางเมตร (56,250 ไร่) และออกหนังสืออนุญาตให้ทหารจีนคณะชาติอพยพและครอบครัว (ทหารจีนกองพล 93) ใช้เป็นที่อยู่อาศัยและทำประโยชน์ในพื้นที่บริเวณดังกล่าว โดยส่งเสริมให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวและพัฒนาอาชีพ จึงทำให้มีการใช้ประโยชน์ในที่ดินหลากหลายกิจกรรมได้แก่ ภัตตาคาร ร้านอาหาร รีสอร์ท และโรงแรมเป็นจำนวนมากเพื่อบริการนักท่องเที่ยวทำให้เศรษฐกิจบนดอยแม่สลองขยายตัวอย่างรวดเร็ว
ต่อมากองบัญชาการกองทัพไทยส่งมอบคืนพื้นที่ให้กรมป่าไม้ เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2553 จากนั้นพื้นที่บริเวณดอยแม่สลองจึงอยู่ในเขตปฏิรูปที่ดินและเป็นอำนาจหน้าที่ของ ส.ป.ก. ในการดำเนินการปฏิรูปที่ดินตาม พ.ร.บ. การปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมปี 2518 และแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2532 โดยปฏิรูปที่ดินจังหวัดเชียงรายออกเอกสาร ส.ป.ก. 4-01 ในโครงการดังกล่าวทั้งพื้นที่เกษตรกรรมและที่ดินชุมชนแล้ว 199 ราย จำนวน 2,279 แปลง เนื้อที่ 8,419 ไร่
คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัดเชียงรายมีมติในการประชุมครั้งที่ 1/2557 กำหนดขอบเขตพื้นที่ชุมชนบนสันติคีรี ต. แม่สลองนอก อ. แม่ฟ้าหลวงเป็นพื้นที่เพื่อประกอบกิจการสนับสนุนเกี่ยวเนื่องกีบการปฏิรูปที่ดิน เนื้อที่ 3,177 ไร่ แต่ปัญหาคือ กิจการหลายอย่างเช่น รีสอร์ท โรงแรม ร้านขายของที่ระลึก การปลูกชาที่มิใช่เพื่อหวังผลิตผลทางการเกษตร แต่เพื่อให้นักท่องเที่ยวเข้าชมไร่ชา เป็นต้น ไม่สามารถขออนุญาตดำเนินการตามพ.ร.บ. ปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมเนื่องจากไม่ชัดเจนว่า เป็นกิจการที่สนับสนุนเกี่ยวเนื่องกับการปฏิรูปที่ดิน หน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมประชุมแก้ไขปัญหา แล้วเสนอให้กองทัพบกขอใช้ที่ดินจาก ส.ป.ก เพื่อนำมาจัดให้แก่เกษตรกร โดยยึดหนังสืออนุญาตที่อนุญาตให้ทหารจีนกองพล 93 เข้าใช้ประโยชน์และให้เหตุผลการขอใช้ว่า เป็นการขยายโครงการพัฒนาดอยตุง (พื้นที่ทรงงาน) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ
นอกจากนี้ราษฎรในพื้นที่ไม่ประสงค์ให้ที่ดินดังกล่าวอยู่ในบังคับของกฎหมายส.ป.ก. หรือหากจะใช้บังคับจะขออนุโลมให้เป็นพื้นที่ลักษณะพิเศษด้านความมั่นคงตามที่เคยได้รับอนุญาต
ทั้งนี้การประกอบอาชีพข้างต้นยังไม่เข้าข่ายเป็นกิจการที่สนับสนุนเกี่ยวเนื่องกับการปฏิรูปที่ดิน ซึ่งจะทำให้ต้องหยุดการประกอบกิจการ จนกว่าจะมีกลไกอื่นที่เอื้อให้ประกอบอาชีพดังกล่าวในที่ส.ป.ก. ได้
ทั้งนี้ สิ่งสำคัญคือ ต้องพิจารณาเรื่องสถานะของพื้นที่ให้ชัดเจนก่อนว่า การส่งมอบที่ดินจากกรมป่าไม้ให้เป็นเขตปฏิรูปที่ดินถือว่า มีความสมบูรณ์แล้วหรือไม่ หากที่ดินส่วนใดเป็นของหน่วยงานอื่นได้แก่ กรมป่าไม้ กรมอุทยานแห่งชาติฯ สมควรที่แต่ละหน่วยงานจะให้อำนาจหน้าที่ดำเนินการแก้ไขตามกฎหมาย อีกทั้งบริเวณที่มีความลาดชันมากกว่าร้อยละ 35 ยากต่อการดูแลรักษาสำหรับการเกษตรจะกันคืนกรมป่าไม้
ก่อนหน้านี้ทางคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัดเชียงรายเสนอแนะแนวทางแก้ปัญหา 4 แนวทางคือ 1. พื้นที่ดังกล่าวเป็นภูเขาสลับซับซ้อนและติดแนวชายแดนไทยพม่า เดิมผู้อพยพสามารถอาชีพได้ตามความประสงค์ โดยไม่จำกัด ดังนั้นจึงเห็นควรจัดพื้นที่ดังกล่าวให้เป็นพื้นที่พิเศษในการประกอบอาชีพหรือการอยู่อาศัยในพื้นที่เพื่อให้ชุมชนและราษฎรในพื้นที่สามารถอยู่อาศัยโดยปกติสุขเช่น 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งกรณีนี้อาจต้องนำสู่การแก้ไขปัญหาในเชิงนโยบายของรัฐบาลหรือฝ่ายบริหารประเทศ
2. แต่งตั้งคณะทำงานเพื่อแก้ปัญหาพื้นที่บนดอยแม่สลองเป็นการเฉพาะ 3. กำหนดกิจกรรมท่องเที่ยวและกิจการที่สนับสนุนและเกี่ยวเนื่องกับการท่องเที่ยวดังกล่าวให้เป็นกิจการอื่นที่เป็นการสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่องกับการปฏิรูปที่ดิน ตามประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ออกตามความมาตรา 30 วรรค 5 แห่งพ.ร.บ. ปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 และที่แก้ไขเพิ่มเติม เนื่องจากบัญชีรายละเอียดรายการกิจการอื่นๆ แนบท้าย ประกาศ ณ วันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2556 มิได้กำหนดกิจการประเภทดังกล่าวไว้ในข้อ 1.5 ของบัญชีดังกล่าว
นายวิณะโรจน์ กล่าวว่ากรณีนี้อาจจะเป็นกิจการอื่นๆ ที่เป็นการบริการในเขตดำเนินการปฏิรูปที่ดินหรือกิจการอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ของเกษตรกรในด้านเศรษฐกิจและสังคมในเขตดำเนินการปฏิรูปที่ดิน และ 4. หากไม่สามารถชี้ชัดได้ว่า กิจการดังกล่าวเข้าข่ายตามข้อ 2 หรือไม่ อย่างไร เห็นควรพิจารณาดำเนินการตามประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง กำหนดกิจการอื่นที่เป็นการสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่อง…ประกาศ ณ วันที่ 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2533 ข้อ 3
ทั้งนี้ กรณีมีปัญหาเกี่ยวกับประเภทกิจการอื่นที่เป็นการสนับสนุนหรือเกี่ยวเนื่องกับการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ตามที่กำหนดไว้ในประกาศนี้ให้เสนอคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (คปก.) พิจารณาวินิจฉัย สำหรับปัญหานี้คณะกรรมาธิการเกษตรและสหกรณ์ สภานิติบัญญัติแห่งชาติรับทราบแล้ว เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2561 โดยจะนำเรื่องดังกล่าวไปหารือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อหาแนวทางแก้ไขปัญหาและลดความขัดแย้งในพื้นที่ต่อไป แต่จนถึงขณะนี้ยังไม่มีความคืบหน้า
จรัญ ชุ่มเงิน รายงาน
